donderdag 18 februari 2016

Open Brief aan Peter Vandermeersch


Geachte Peter Vandermeersch,

Ik was zondag 14 februari 2016 blij verrast te lezen dat ook u als hoofdredacteur van NRC Handelsblad  'beducht' bent 'voor de ongezonde collusie tussen pers en politiek.'

Iedere journalist die zijn vak serieus neemt dient huiverig te zijn voor nauwe banden met de politiek. Net als de scheiding tussen kerk en staat onontbeerlijk is voor een democratie, moeten ook de journalistiek en politiek gescheiden blijven, en wel omdat beide wezenlijk andere belangen dienen. De journalistiek is er om de macht van de staat te controleren en niet om de belangen van de staat te propageren, want dan is het gedaan met de vrijheid van 'de vrije pers.' Een staat die de journalistiek aanstuurt is totalitair. Een journalist die de belangen van de staat behartigt, is geen journalist maar een propagandist. Ik ga er voetstoots vanuit dat u en ik hierover niet van mening verschillen, want niet voor niets bent u 'beducht' voor 'de ongezonde collusie tussen pers en politiek.' Maar nu de uitwerking in de dagelijks praktijk. Ik bedoel dit: hoe voorkomt u als hoofdredacteur dat uw redacteur buitenland Hubert Smeets, gefinancierd wordt door de Nederlandse regering, om propaganda te maken voor ondermeer het standpunt van de Nederlandse regering om het Associatieverdrag tussen de EU en het Oekraïens regime in Kiev te steunen. Ik stel die vraag vooral ook omdat Smeets al geruime tijd een hetze voert tegen het regime van president Poetin, en daarbij bewust onwaarheden verspreidt. Bijvoorbeeld: in een bespreking van de Russische film Leviathan verbindt hij als opiniemaker 'het kwaad,' in de film met 'het poetinisme.' Hoewel Smeets de regisseur Andrej Zvjagintsev had geïnterviewd, verzweeg hij angstvallig dat volgens de regisseur zelf Leviathan een 'universeel verhaal' vertelt, 

dat overal kan plaatsvinden. En vanuit die gedachte besloten wij om het in Rusland te laten spelen. Omdat het leven hier ons nader staat, net als de levensstijl en de realiteit, dan een verhaal over een Amerikaanse boer. Het Westen wil de film graag als een politiek statement zien. Juist nu het actueel is. Maar dat zou kortzichtig zijn,

De regisseur maakt dus duidelijk dat zijn speelfilm geen 'politiek statement' is, en dat de 

vermeende kritiek op Poetins Rusland een westerse projectie [lijkt] op een verhaal dat zich nu eenmaal in het Rusland van vandaag afspeelt. Wanneer Kolja en drie vrienden halverwege de film stoom afblazen door op portretten van oude Russische leiders als Gorbatsjov en Brezjnjev te schieten, wordt zelfs de vraag gesteld waarom er geen recentere staatshoofden zijn meegebracht. Het antwoord: 'Daar is het nog te vroeg voor. Hij (Poetin – KvV) heeft nog te weinig geschiedenis.'

Leviathan is een meeslepende bloemlezing over onrecht en onmacht. De prijs voor het beste scenario, die Zvjagintsev en Negin in de wacht sleepten op het filmfestival van Cannes, lijkt meer dan terecht. Het verhaal is tijdloos en universeel, zij het gegoten in een koud, Russisch jasje,

aldus de journalist Kevin van Vliet van HP/De Tijd.

Maar door zijn pathologische haat tegen de president van de Russische Federatie was Smeets bereid om de werkelijkheid te vervormen door te liegen over de feitelijke strekking van Leviathan. Het opmerkelijk is dat Smeets precies doet wat hij eerder de Russen verweet, toen hij beweerde: 'Het is typisch Russisch, om altijd alles om te draaien.' Vrijdag 4 december 2015 kwam ik Hubert bij toeval tegen, en na een vriendelijke begroeting (we kennen elkaar al zo'n 35 jaar) vroeg ik hem hoe het ging met zijn anti-Poetin offensief. Uit zijn antwoord maakte ik op dat zijn voortdurende campagne in de media weinig effect heeft gehad. Nadat ik Smeets, wiens echtgenote van Russische afkomst is, de vraag stelde hoe hij erbij kwam om te stellen dat, ik citeer, 'Het typisch Russische [is] om altijd alles om te draaien,' riep hij verbeten uit: 'Waar heb ik dat geschreven? Dat heb ik nooit beweert!' Zijn stellige ontkenning demonstreerde een voor een journalist wonderlijke vergeetachtigheid, want dankzij internet kunt u in 0,79 seconde het volgende via Google vernemen:

12 sep. 2013 - Lees hier duiding bij de brief van Poetin van Hubert Smeets, buitenlandredacteur … 'Het is typisch Russisch, om altijd alles om te draaien.'

Opmerkelijk is tevens dat Smeets in de NRC de Russische gangster Chodorkovski opvoert als een betrouwbare bron die in staat is te claimen dat Poetin 'niet op[komt] voor het Russisch belang.' Chodorkovski wist in slechts één decennium de op zestien na rijkste man ter wereld te worden in het ineengestorte Rusland, terwijl tegelijkertijd 40 procent van de bevolking onder de armoedegrens zakte, de gemiddelde levensverwachting van de man daalde naar 58 jaar, het gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking lager was dan dat van 1978 toen men nog onder de communisten leefde en de kindersterfte drie keer zo hoog was als in Nederland. Over die mafiose jaren schreef in 2005 oud NRC-correspondente in Moskou, Laura Starink, na een bezoek aan Rusland:

De meeste intellectuelen die ik spreek steunen Chodorkovski. Als ik vraagtekens plaats bij zijn illegale handel en wandel, zegt iemand: 'Luister, iedereen die de laatste 15 jaar in Rusland heeft gewoond en gewerkt, heeft de wet overtreden en kan op elk moment gearresteerd worden.' Een vriendin formuleert het zo: 'Wij hebben allemaal boter op ons hoofd. Daarom begrijpen wij Chodorkovski zo goed.'

Desondanks werd Chodorkoveski naderhand door Smeets in dezelfde NRC gepresenteerd als een democratisch alternatief. Even tendentieus is de NRC-redacteur buitenland tijdens  televisie-optredens. Zo verklaarde hij vrijdag 31 oktober 2014 in het programma Nieuwsuur over Aleksej Poesjkov, voorzitter van de Buitenland Commissie van het Russische parlement:

Hij is getrouwd met een actrice. Dat zal hij ook zelf goed kunnen, denk ik…/ Ik ben geen specialist als het gaat om technisch onderzoek, hè, dus ik klets misschien ook een beetje uit mijn nek…/ Ik heb het gevoel, als ik zo'n beetje, als amateur-psycholoog naar het interview kijk…/ Maar misschien vergis ik me vreselijk hoor en is het gewoon een klassiek Russische koers om verwarring te zaaien…/ Dat weten wij niet, want wij zijn natuurlijk niet bij het onderzoek betrokken, het kan zijn dat hij inderdaad pressie wil uitoefenen, of misschien zelfs intimidatie,

Smeets, die toegeeft dat 'ik misschien ook een beetje uit mijn nek [klets]' en 'misschien vergis ik me vreselijk hoor,' wordt niettemin opgevoerd als 'Rusland-expert,' die bij gebrek aan steekhoudende argumenten de gelegenheid krijgt om de integriteit van een vooraanstaande Russisch parlementslid door middel van tendentieuze opmerkingen te vernietigen om vervolgens met grote stelligheid te verklaren dat het 'een klassiek Russische koers [is] om verwarring te zaaien.' Toen ik hem tijdens onze toevallige ontmoeting hierop wees bleek ook dit televisieoptreden uit zijn geheugen te zijn gewist, maar opnieuw, dankzij internet is dit alles nog eens te checken. 

Smeets' suggestieve wijze van berichtgeving bleek opnieuw op donderdag 21 januari 2016 toen hij in de NRC berichtte over de moord op een Russische voormalige geheime dienst functionaris. Zonder enige distantie over het geheim gehouden 'bewijsmateriaal' meldden hij en zijn collega Steven Derix  over de gehele breedte van de voorpagina dat 

Gifmoordzaak leidt naar Poetin. Litvinenko. Britse rechter: Russische president zat 'zeer waarschijnlijk' achter de moord op criticus in Londen.

Opnieuw dikte Smeets 'het nieuws' aan door ditmaal te beweren dat president Poetin 'zeer waarschijnlijk' achter de moordaanslag zat, terwijl in werkelijkheid de rechter het woord 'zeer' niet gebruikt heeft, zoals u hier kunt horen: 

Smeets' wijze van berichtgeving wordt gevoed door zijn pro-Atlantische opvattingen. In 2012 maakte hij een zogeheten 'studiereis' naar de Verenigde Staten, op uitnodiging van en georganiseerd door de Atlantische Commissie, een instelling die al sinds 1953 propaganda maakt voor de NAVO. Volgens Smeets zelf  betaalde hij de 'reis- als verblijfskosten' uit eigen zak. De vraag is of dit laatste klopt. Ik stel die vraag omdat het in de journalistiek ongebruikelijk is om voor een propagandareis te betalen. Bovendien is Hubert Smeets op woensdag 9 maart 2016 één van de sprekers tijdens de 'jaarlijkse onderwijsconferentie' van de Atlantische Commissie. Wordt deze toespraak betaald, en hoe onafhankelijk is Smeets als journalist, gezien zijn nauwe banden met de Atlantische Commissie?
http://www.atlcom.nl/upload/Programma_AOCC_9_maart_2016_v_8-2.pdf 

Om deze brief niet lang te maken, stop ik met het geven van voorbeelden van de bevooroordeelde wijze waarop collega Hubert Smeets bericht. Laat ik tot slot het tijdschrift Quote citeren. De 'graaijournalist' Smeets beantwoordt op de vraag 'Dus u krijgt met uw platform wel geld? Hoe is die samenwerking dan tot stand gekomen?' als volgt:

Er is geen verzoek gekomen vanuit beide partijen. Maar het is een grijs gebied, ik ken natuurlijk ook wel wat mensen en tijdens bepaalde gelegenheden komt dit wel eens ter sprake.

Smeets probeert om de waarheid heen te praten door ineens 'een grijs gebied' op te voeren. Omdat ik al heel lang in hetzelfde milieu verkeer als Hubert, kan ik dit 'grijs gebied' wat minder 'grijs' maken. Al vele jaren komt met een zekere regelmaat op zaterdagochtend een groepje hoofdstedelijke burgers bijeen in lokaal ’t Loosje aan de Nieuwmarkt 32, om daar samen met Geert Mak en zijn vrouw Mietsie over van alles en nog wat te babbelen. Soms schuiven Hubert Smeets en zijn Olga aan om mee te praten over onderwerpen die variëren van trivialiteiten tot het belang van de Europese Unie van 'Geen Jorwert zonder Brussel,' de ellende van het ouder worden, het genot van het maken van een Afrikaanse safaritocht tot en met de verpaupering van de NRC sinds uw aantreden. Ik weet dit omdat ik een tijdlang deel uitmaakte van deze groep, maar eruit stapte omdat ik duizelig werd van al het naïeve gezwets. 

Welnu, zoals bekend is de gevestigde orde in Europa uitgesproken pro-EU, en werd Geert Mak door de Franse bourgeoisie zelfs verheven tot Ridder in het Légion d’Honneur vanwege zijn 'bijdrage die hij met 'In Europa' geleverd heeft aan het Europese project.' Het ironische is alleen dat mijn oude vriend Geert zijn door autoriteiten zo geprezen boek eindigde met de conclusie dat 'Europa als vredesproces een eclatant succes' was, daarbij de Joegoslavische slachtpartijen negerend, en de deelname aan talloze neokoloniale oorlogen. Bovendien concludeerde Mak vier jaar voordat de kredietcrisis in volle hevigheid uitbarstte en een economische depressie inluidde die nog steeds voortduurt dat 'Europa als economische eenheid ook een eind op weg [is].' Door dit wensdenken bleek Mak blind te zijn geworden voor de werkelijkheid die zich notabene vóór zijn ogen voltrok en waar ik hem keer op keer had gewezen. Vergeefs, omdat Geert zijn publiek en vooral de macht wil behagen. Het spreekt voor zich dat hij zich geneert voor zijn blunder en graag zou willen dat zijn bureaucratische Europa alsnog een succes zal worden. In de Volkskrant van deze week schreef Pieter Waterdrinker dat de 'initiatiefnemers' achter 'het platform over Rusland en Oekraïne,' ik citeer 'leden [zijn] van een stichting met in het comité van aanbeveling onder andere schrijver Geert Mak…' Inmiddels zult u als Belg vertrouwd zijn geraakt met het door Nederlanders zo geprezen 'poldermodel' van ons kent ons, waarbij de ene vriend de ander de brug over helpt, en dat door de historicus Johan Huizinga zo treffend als volgt werd gedefinieerd:

De eenheid van het Nederlandse volk is bovenal gelegen in zijn burgerlijk karakter… Uit een burgerlijke sfeer sproten onze weinig militaire geest, de overwegende handelsgeest… Hypocrisie en farizeïsme belagen hier individu en gemeenschap! […] het valt niet te ontkennen, dat de Nederlander, alweer in zekere burgerlijke gemoedelijkheid, een lichte graad van knoeierij of bevoorrechting van vriendjes zonder protest verdraagt. 

En die 'hypocrisie en farizeïsme,' benevens 'knoeierij,' oftewel corruptie, zijn ook kenmerkend voor de werkwijze van de polderpers, zoals ik van binnenuit de afgelopen bijna halve eeuw heb kunnen waarnemen. Nu mijn vragen aan u:
  1. Is in het geval Smeets volgens u sprake van een 'ongezonde collusie tussen pers en politiek.' Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom?                                                        
  2. Indien het antwoord bevestigend is, past dan een 'graaijournalist' als Smeets in de journalistieke cultuur van NRC Handelsblad? 

In afwachting van uw antwoord, collegiale groet

Stan van Houcke
Journalist/ schrijver.


Anmsterdam 



1 opmerking:

Bauke Jan zei

We gaan dat gebied eens wat minder 'grijs' maken.

Peter Flik en Chuck Berry-Promised Land

mijn unieke collega Peter Flik, die de vrijzinnig protestantse radio omroep de VPRO maakte is niet meer. ik koester duizenden herinneringen ...